Кафедранын тарыхы                           

1993-жылы Жалал-Абад мамлекеттик университети ачылганда инженердик-педагогикалык факультетинде тил илимдер кафедрасы уюшулуп, 1993-1994-жылдары пед.и.к., доцент М.Е.Дарбанов башчылык кылган.

1994-жылы сентябрь айында кыргыз тили жана адабияты кафедрасы бөлүнүп, ага филол.и.к. К.Б.Калчекеев кыргыз тили кафедрасы кайрадан түзүлгөн. 1998-жылы кыргыз тили кафедрасы өзүнчө бөлүнүп, аны филол.и.к., доцент А.Кадырова жетектеген.

2008-жылы кыргыз тили кафедрасы менен мамлекеттик тил жана практикалык курстар кафедрасы биригип, кафедра башчылыкка филол.и.к., доцент З.А.Ажыбаева көрсөтүлгөн. ЖАМУнун окумуштуулар Кеңешинин 2011-жылдын 17-январындагы чечиминин эки кафедра бириктирилип, кыргыз тили жана адабияты кафедрасынын башчысы болуп ф.и.к., доцент Оморов Айтмамат дайындалды.

2016-жылдын апрель айынан бери кыргыз тили кафедрасын филол.и.к., доцент Г.К.Бакирова, кыргыз, дүйнөлүк элдер адабияты жана журналистика кафедрасынын башчысы болуп доцент, ф.и.к.Д.М.Чокоева конкурстук негизде шайланган.

2021-жылдын 30-июнунда ЖАМУнун Окумуштуулар Кеңешинин кезектеги жыйынынын №9 протоколуна ылайык кафедра башчылыгынын бош ордуна шайлоо өткөрүү боюнча сынак жарыяланган. 2021-жылдын 18-майында “Аймак” коомдук-саясий гезитине жарыяланган сынактын жыйынтыгы менен ф.и.к., доцент А.Кадырова кыргыз тили жана адабияты кафедрасынын башчысы болуп дайындалды.

2023-жылдын сентябрь айынан баштап ф.и.д., профессор и. Абдувалиев жетектеп келе жатат.

КАФЕДРАНЫН БИЛИМ БЕРҮҮ ИШМЕРДҮҮЛҮГҮ

Кыргыз тили жана адабияты кафедрасы 550300 филологиялык билим берүү багытынын кыргыз тили жана адабияты профили (бакалавр жана магистр) боюнча адистерди даярдайт.

    550300 Филологиялык билим берүү багытынын кыргыз тили жана адабияты профили үчүн негизги билим берүү программасы бакалавр даражасы үчүн, негизги билим берүү программасы магистр квалификациясыүчүн (НББП) иштелип чыкты. Негизги билим берүү программасы аталган профилдеги студенттердин жана бүтүрүүчүлөрдүн бардык ишмердүүлүгүн камтыйт. Аталган профилдин бүтүрүүчүлөрү үчүн Бүтүрүүчүнүн компетенттүүлүк модели бакалавр үчүн , бүтүрүүчүнүн компетенттүүлүк модели магистрлер үчүн иштелмеси түзүлдү. Анда бүтүрүүчүнүн компетенттүүлүк модели жөнүндө түшүнүк, аныктама берилип, моделди иштеп чыгуунун негизи, түзүмү, бүтүрүүчүнүн кесиптик ишмердүүлүгүнүн мүнөздөмөсү, бүтүрүүчүдө калыптандырылуучу компетенциялар камтылды.    

КАФЕДРАНЫН ПРОФЕССОРДУК-ОКУТУУЧУЛУК КУРАМЫ

                                                            АЙКАЛЫШТЫРУУЧУЛАР

                                        КАФЕДРАНЫН ЖЕТИШКЕНДИКТЕРИ

Кафедранын профессордук-окутуучулук курамы тарабынан 60 тан ашуун окуу-усулдук иштер, 50 дөй илимий макалалар, 15тен ашуун окуу китептери даярдалган жана жарык көргөн.

Кыргыз тили жана адабияты кафедрасынын окутуучуларынын билим берүү тармагында кызматы жана жетишкендиктери үчүн мамлекеттик сыйлыктар берилген:

КР ББИМнин Ардак грамотасы 7 окутуучуга,

КР Билим берүү мыктысы 7 окутуучуга,

Жалал-Абад шаарынын Ардак грамотасы 6 окуучуга ыйгарылган,

КР Өкмөтүнүн Жалал-Абад областындагы ыйгарым өкүлчүлүгүнүн Ардак грамотасы 6 окутуучуга,

КР Президентине караштуу мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссиясынын “Кыргыз тили” медалы 7 окутуучуга,

КР Президентине караштуу мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссиясынын Ардак грамотасы 6 окутуучуга,

“ЖАМУнун эмгек сиңирген кызматкери” медалы 5 окутуучуга.

КОНКУРСТАРДЫН ЖЕҢҮҮЧҮЛӨРҮ:

1. 2009-2011-жылдары кафедра мүчөлөрү «Орто кылым эстеликтери жана кыргыз тили, тилдик байланыштар» аттуу илимий долбоордун үстүндө иштешип, анын алкагында профессор И.Абдувалиевдин, доценттер А.Оморовдун, Г.Бакированын илимий макалалары, «М.Кашгари – орто кылымдардын улуу аалымы” (Б-Ж-А, 2011) деген илимий басылма жарык көргөн. ЖАМУнун профессору И.Абдувалиев, доцент А.Оморов, КУУнун доценти И.Султаналиев, КР УИАсынын улуу илимий кызматкери М.Толубаевдер тарабынан М.Кашгаринин «Дивану лугати т-түрк» сөздүгүнүн 3 томдугу кыргыз тилине которулуп, бардык томдору жарыкка чыгарылды. 2020-2021-жылдары кафедра мүчөлөрү тарабынан “Эр Табылды” эпосунун сюжеттик-тематикалык көрсөткүчтөрү” деген аталыштагы долбоордун үстүндө илимий иш алып барышты. Профессор К.Б.Калчекеев жана ага окутуучу Р.Т.Келдибаеванын илимий макалалары “ЖАМУнун Жарчысы” (2021) илимий жыйнагына жарыяланган.

2. 2013-жылы Окуу жайдын түптөлгөндүгүнүн 90, ЖАМУнун 20 жылдык юбилейине арналган конкурстта «Мыкты жаш окутуучу» номинациясында окутуучу Н.К.Жалилова 1-орунду, «Мыкты куратор» номинациясында Н.К.Жалилова 1-орунду камсыздаган.

3. 2014-2015-окуу жылында кыргыз тили жана адабияты адистигинде окуган 3 студент ЖОЖдор аралык республикалык олимпиадада 1-орунду, 2015-2016-окуу жылында 1 студент 3-орунду ээлешти.

2015-жылы Оштогу кыргыз-өзбек университетинде өткөрүлгөн IV аймактык олимпиадада кыргыз тили дисциплинасы боюнча (баштоочу тайпадан) Махамаджанова М. (М-1-14) 1-орунду,(улантуучу тайпадан) Кубанычбек кызы Э. (М-1-14) 3-орунду ээледи. Жетекчиси: окутуучу Н.К.Жалилова.

4. 2016-жылы Кызыл-Кыя шаарынын КПИ БатМУнун базасында V аймактык студенттик олимпиадасында кыргыз тили жана адабияты боюнча Сагындык кызы А. (КТ-1-13) 3-орунду ээледи. Жетекчилери: ф.и.к., доцент Бакирова Г.К., ага окутуучу Шерипбаев А.

Кыргыз тили дисциплинасыбоюнча (улантуучутайпадан) Алишерова Ж. (М-1-15) 2-орунду ээледи. Жетекчиси: окутуучуН.К.Жалилова.

5. 2016-жылы «Азадабегим» ийрими (жетекчиси Кадырова А.) «Эң мыкты илимий ийрим» сынагында жеңүүчү болгон (диплом);

6. 2017-жылы Жалал-Абад шаарындагы К.Ш.Токтомаматов атындагы Эл аралык университетинин базасында өткөн VI Аймактык студенттик олимпиадасында: кыргыз тили жана адабияты боюнча Бахтияр кызы Толгонай (КТ-1-15) 3-орунду ээледи. Жетекчилери: ф.и.к., доцент Бакирова Г.К., ага окутуучу Шерипбаев А. Манас таануу предмети боюнча Рыскелди у. Б. – (КТ-1-16) 1-орунду жеңди. Жетекчиси – ф.и.к., доцент Кадырова А.

Кыргыз тили боюнча (баштоочу тайпадан) Тиллаева Н. (Ф-1-16) 2-орунду, (улантуучу тайпадан) Бегалиев А. (Ф-1-16) 1-орунду ээледи. Жетекчиси: окутуучу Н.К.Жалилова.

7. 2018-жылы Ош шаарындагы Ош мамлекеттик педагогикалык институтунун базасында өткөн VII аймактык студенттик олимпиадасында: кыргыз тили жана адабияты боюнча Бахтияр кызы Толгонай (КТ-1-15) 1-орунду, Тууганбай кызы Лира (КТ-1-15) 2-орунду ээледи. Жетекчилери: ф.и.к., доцент Бакирова Г.К., ага окутуучу Шерипбаев А. Манас таануу предмети боюнча Эргешова М.. – (КТ-1-15) 3-орунду жеңген. Жетекчиси – ф.и.к., доцент Кадырова А.

Кыргыз тили дисциплинасы боюнча (улантуучутайпадан) Шерматова М. (Ф-1-16) 2-орунду ээледи. Жетекчиси: окутуучуН.К.Жалилова.

8. 2019-жылы Ош шаарындагы Ош мамлекеттик педагогикалык институтунун базасында өткөн Аймактык студенттик олимпиадасында: Манас таануу предмети боюнча Кубанычбек к.У. – (КТ-1-15) 2-орунду жеңген. Жетекчиси – ф.и.к., доцент Кадырова А.

9. 2017-2018-окуу жылында кыргыз тили жана адабияты адистигинин 4-курсунун студенти Каныбек кызы Алина (КТ-1-14) президенттик стипендиянын ээси болду.

10. 2017-жылдын 21-22-апрелинде Бишкек ш. К.Карасаев атындагы БГУнун ”Дүйнө тилдеринин жана маданиятынын (“Көп түрдүүлүктөгү биримдик”) 1-эл аралык фестивалында” кыргыз тили жана адабияты адистигинин командасы 1-орунду ээлешти Жетекчиси - ф.и.к., доцент Шакирова М.

11. КР Президентине караштуу Мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссиянын, КР ББИМнин, Улут СОФТ” ООО, инновациялык технологиялар эл аралык университетинин 2018-жылынын 4-октябрында өткөн “Маалыматтык технологияларда кыргыз тилинин колдонулушу” аталышындагы студенттер аралык республикалык ачык конкурсунда факультеттердин студенттери 1-орунду ээлешти. Жетекчиси – окутуучу Жалилова Н.

12. 2019-жылда КР Президентине караштуу Мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссиясы жана Кыргыз радиосу уюштурган “Тилим менен улутмун” темасындагы ЖОЖдор аралык республикалык радио викторинада факультеттер аралык студенттерден түзүлгөн команда 2-орунду жеңген. Жетекчиси – окутуучу Жалилова Н.

13. 2019-жылдын 25-апрелинде КР Президентине караштуу Мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссиясы, Ош шаарынын мэриясы, М.Адышев атындагы ОшТУ тарабынан “Мамлекеттик тилди окуп-үйрөнүүдө цифровизация технологиялары боюнча мыкты сынак” долбоорлорду иштеп чыгуу конкурсунда “Мамлекеттик тилди окуп-үйрөнүүдө цифровизация технологияларын колдонуу” долбоору менен факультеттердин студенттери 2-орунду ээлешти. Жетекчиси – окутуучу Жалилова Н.

14. ЖАМУ ар жылы Окумуштуулардын ишмердүүлүгүнүн рейтингдик баасын чыгарат. 2017-2018-2019-жылдардагы илимий ишмердүүлүктүн жыйынтыгы боюнча профессордук-окутуучулар арасында профессор И.Абдувалиев 3-орунду (690 балл), доцент .К.Бакирова 410 балл менен активдүү катышты. ЖАМУнун структуралык бөлүмдөрүнүн ишмердүүлүгүнүн рейтингин баалоодо 23 кафедранын жана 2 колледждин арасында кыргыз тили жана адабияты кафедрасы башкы 2-орунду ээледи.

15. 2020-2021-окуу жылынын жыйынтыгы менен “Мыкты монография” наамы боюнча кафедранын профессору, ф.и.д., М.Мирзахидова 1-орунду, “Мыкты аспирант” наамы боюнча окутуучу Н.Жалилова 1-орунга жетишишти.

16. Билим берүүнүн сапатынын реалдуу көрсөткүчү катары бүтүрүүчүлөр эсептелет. Мисалы, адистиктин бүтүрүүчүсү А.Шаимкулова – “Сармерден” республикалык теледолбоорунун алып баруучусу, А.Маданова – Жалал-Абад ш. билим берүү башкармалыгынын башкы адиси, М.Шербаев – Ала-Бука районунун 1-Май айыл өкмөтүнүн башчысы, Н.Осмонова – Ж.Баласагын атындагы КМУнун салыштырма грамматика кафедрасынын доценти, ф.и.к., А.Турдубаева - К.Ш.Токтомаматов атындагы ЭАУнун кафедра башчысы, ф.и.к., доцент, М.Шакирова – Конфуций институтунун директору, ф.и.к., Г.Көчөрова – кыргыз тили жана адабияты кафедрасынын доценти. Бүтүрүүчүлөрдүн арасында “Жылдын мугалими” конкурсунун жеңүүчүлөрү көп. Мисалы, Тойчиев Максат – Жалал-Абад ш.М.Бабкин атындагы №1 мектептин мугалими, “Жылдын мугалими – 2016” конкурсунда 1-орунду алган (призи - машина). Н.Оморова - Сузак районунун “Ынтымак” орто мектебинин мугалими, “Жылдын мугалими – 2017” конкурсунун жеңүүчүсү, Р.Абдылдаева - Жалал-Абад ш. М.Бабкин атындагы №1 мектептин мугалими, “Жылдын мугалими – 2019” конкурсунун жеңүүчүсү.

Кыргыз тили жана адабияты кафедрасына тиешелүү борборлор, кааналар

ЖАМУнун филологиялык факультетинде кыргыз тили жана адабияты кафедрасына 500300 филологиялык билим берүү (профили: кыргыз тили жана адабияты,орус тили жана адабияты) багыты боюнча окуган студенттердин сабактарынын жүргүзүлүшү үчүн 9 аудитория бекитилген.

Ар бир аудитория кесиптик дисциплиналар боюнча окуу көргөзмөлөрү менен жасалгаланган. Кафедранын профессордук-окутуучулук курамы сабактарын техникалык жабдуулар менен жабдылган (интерактивдүү доска, проектор, компьютер) жүргүзүшөт.

Кафедранын керектүү заманбап техникалары менен жабдылган лабораториялары, борборлору, аудиториялары:

Кыргыз тилин жана адабиятын окутуунун жаңы технологиялары каанасы –3 / 217 (интерактивдүү доска, проектор, компьютер, принтер 3/1)

Мамлекеттик тил борбору - 3 / 202 (проектор, компьютер, принтер)

Тил илими каанасы – 3 / 205 (проектор)

3/106-каана (компьютер, принтер 3/1)

3/108-каана (компьютер, принтер)

Грамматикалык илим-изилдөөлөр лабораториясы - 3/113 (компьютер, принтер 3/1)

Котормо теориясы каанасы – 3/115 (компьютер, принтер 3/1)

Кыргыз тили жана адабияты кафедрасы - (компьютер – 2даана , принтер 3/1 – 2 даана)

Кафедранын илимий багыттары:

1. Азыркы кыргыз тилинин актуалдуу проблемалары

2. Түркология жана тилдин тарыхы

3. Кыргызстандагы орус адабияты

4. Кыргы адабиятынын тарыхы

5. Адабият таануу илиминин учурдагы маселелери

Кафедранын окуу-усулдук иштери

Кафедранын профессордук-окутуучулар курамы кыргыз тили жана адабияты профили боюнча студенттер үчүн бардык дисциплиналар боюнча силлабустар, лекциялардын курсу, окуу-усулдук комплекстер даярдалган. Ай сайын усулдук семинарлар, адабий кечелер, ачык сабактар ж.б.у.с. жүргүзүлөт.

Кафедранын базасында “Түрколог”, “Усулчу”, “Азадабегим” атындагы чыгармачыл жаштардын ийрими жана У.Абдукаимов атындагы “Майдан” адабий чыгармачылык ийримдери активдүү иштейт.

Кафедранын тышкы байланыштары

1. КР УИА Ч.Айтматов атындагы Тил жана адабият институту

2. И.Арабаев атындагы КМУнун профессор Т.К.Ахматов атындагы кыргыз тил илими жана окутуунун технологиялары, кыргыз адабияты кафедралары

3. Ж.Баласагын атындагы КУУнун тил илими, кыргыз адабияты кафедралары

4. ОшМУнун кыргыз тили, кыргыз адабияты кафедралары

5. К.Тыныстанов атындагы ЫМУнун кыргыз тили, кыргыз адабияты кафедралары

6. С.Наматов атындагы НМУнун кыргыз тили, кыргыз адабияты кафедралары

7. Талас мамлекетик университетинин кыргыз тили, кыргыз адабияты кафедралары

8. А.С.Пушкин атындагы орус тили институту (Москва мамлекеттик тил илими университети)

9. Г.Р. Державин атындагы Тамбов мамлекеттик университети

10. Элдер достугу Россия университети

11.Тегеран университети (Иран)

12. Синьцзян университети (Кытай)

13. Андижан мамлекеттик педагогикалык институту. (Өзбекстан)

  Кафедранын профессордук-окутуучулук курамы жөнүндө маалымат