Орус  филологиясы кафедрасы тууралуу маалымат

Кыргыз Республикасынын Президентинин 1993-жылдын 2-апрелиндеги № 1993-ж. 1993-жылы 10-майда Жалал-Абад мамлекеттик университети түзүлгөн. Ошол эле жылы ЖАМУнун инженердик-педагогикалык факультетинде тилдер кафедрасы түзүлгөн. Кафедра кыргыз, англис жана орус тилдерин камтыган. 1993-жылдын 2-апрелинде педагогика илимдеринин кандидаты, профессор Дарбанов М.Е. тилдер кафедрасынын биринчи башчысы болуп дайындалган. 1993-жылы ноябрда чет (англис) тили кафедрасы тилдер кафедрасынан бөлүнгөн.

             1994-жылы Кыргыз тили жана адабияты кафедрасы түзүлгөн.

             1994-жылы тилдер кафедрасы орус тили кафедрасы болуп өзгөртүлгөн. Орус тили кафедрасынын окутуучулары университетте бардык адистиктер боюнча орус тилин дисциплиналар аралык предмет катары окутушту.

            1997-жылдан баштап кафедра орус тили жана адабияты кафедрасы болуп өзгөртүлүп, орус тили жана адабияты кафедрасынын башчысы болуп педагогика илимдеринин кандидаты, доцент Дарбанов Б.Э. дайындалды. 1997-жылдын 1-сентябрында орус тили жана адабияты адистиги ачылып, орус тили жана адабияты адистигине 25 студенттен турган биринчи тайпа кабыл алынган. 2005-жылдын 1-сентябрында ЖАМУнун Окумуштуулар кеңешинин 2005-жылдын 21-сентябрындагы чечими менен орус филологиясы адистигинин негизинде КМШ элдеринин филология факультети түзүлгөн. 2007-жылдын 1-сентябрында кафедранын ага окутуучусу А.А.Жусупова орус филологиясы кафедрасынын башчысы болуп дайындалган.

          2013-жылдын 10-сентябрынан баштап орус филологиясы кафедрасына филология илимдеринин кандидаты, м.а. доцент Калмурзаева Айчүрөк Абдурашидовна жетекчи болуп дайындалган.

2021-жылдын 2-апрелинде Калмурзаева А.А.  филология факультетинин деканынын  м.а. болгонуна байланыштуу, орус филология кафедрасына филология  илимдеринин кандидаты, доц. Жусупова А.А. 2021-жылдын октябрь айында бөлүм башчы кызматына сынак аркылуу тандалып алынган.

              Орус тили жана адабияты адистиги жана орус филологиясы кафедрасы түзүлгөндөн бери кафедранын профессордук-окутуучулар жамааты жана адистиктин студенттери факультеттин жана университеттин коомдук жана маданий турмушуна активдүү катышып, байгелүү орундарды ээлеп келишет, спорттук мелдештерде, окуучулардын олимпиадаларында жана конференцияларында.

               ЖАМУда 550300 Филологиялык билим берүү багытында , орус тили жана адабияты окутуу профили боюнча бүтүрүүчүлөрдүн компетенттүүлүгү модели, бакалаврларды даярдоо үчүн Базалык билим берүү программасы (ЖББП) иштелип чыккан. Орус тили жана адабияты профили боюнча аймакты жана объектилерди аныктаган, түрлөрү жана милдеттери мүнөздөлүп, бүтүрүүчүлөрдүн кесиптик ишмердигине окутуунун натыйжалары көрсөтүлгөн.

              Ошондой эле 2021-2022-окуу жылына магистратуранын ачылышына байланыштуу ушул эле  жылы Филологиялык билим берүү багытында 550300 квалификациясы: Магистр багыты боюнча магистратуранын бүтүрүүчүсүнүн модели иштелип чыккан. Орус тили жана адабияты профили боюнча бакалаврларды жана магистрлерди даярдоонун сапаты профессордук-окутуучулук курамдын квалификациясы, окутуунун заманбап технологияларын колдонуу жана студенттердин билимин көзөмөлдөө менен камсыз кылынат.

Кафедранын окутуучуларынын курамы жөнүндө маалымат

Учурда кафедрада 3 илимдин доктору, 5 илимдин кандидаты, 5 улук окутуучу,  1 окутуучу эмгектенет.

Кафедранын жетишкендиктери

Кафедранын профессордук-окутуучулар жамааты тарабынан 50дөн ашык окуу-методикалык эмгектер жана 200гө жакын илимий макалалар, 10дон ашык окуу китептери жарык көргөн.

            Билим берүү тармагындагы сиңирген эмгеги жана жетишкендиктери үчүн орус филологиясы кафедрасынын окутуучулары мамлекеттик сыйлыктар менен сыйланышты:

10 мугалим КРдин Билим берүү жана илим министрлигинин Ардак грамотасы менен сыйланды. Кафедранын профессордук-окутуучулар курамынын ичинен 9 мугалим Кыргыз Республикасынын Эл агартуусунун отличниги наамына ээ болушкан. Кафедранын 11 окутуучусу Жалал-Абад шаарынын мэриясынын Ардак грамоталары менен сыйланышты.

2 мугалим КРдин Өкмөтүнүн Жалал-Абад облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлүнүн Ардак грамотасы менен сыйланышты.

Конкурстадын жеңүүчүлөрү

1. 2017-2018-окуу жылына кафедранын окутуучулары филол.и.к., доцент З.С.Калыбекова жана окутуучу Д.Т.Султанбаева авторлоштукта жарык көргөн орус тилин окутуу  комплекси боюнча ЖАМУнун “Мыкты окуу-тарбия комплекси” сынагында 1-даражадагы диплом менен сыйланды.

2.  Ошол эле окуу жылында филология  илимдеринин кандидаты,  доц.м.а Калыбекова З.С., мугалими Султанбаева Д.Т. ЖАГУнун “Мыкты студенттик клуб” сынагына катышып, “Исток” студенттик ийриминин мыкты уюштуруу иштери үчүн II даражадагы диплом менен сыйланышты.

3. 2018-жылы 9-сентябрда 31-Москва эл аралык китеп жарманкесинде Россиянын эң ири эл аралык китеп форумунун жардамы менен 30дан ашык өлкөдөн келген 300 орусиялык жана чет элдик басмаканалардын арасында билим берүү, илимий жана көркөм адабияттын мыкты үлгүлөрүн тартуулаган   «Инвариантность в прономинальной и провербиальной парадигмах языка» » аттуу жамааттык илимий монографиясы – профессор, филология илимдеринин доктору Зулпукаров Капар Зулпукарович, филология илимдеринин доктору Атакулова Мээрим Абдукеримовна, ЖАМУнун орус филологиясы кафедрасынын доценттери Калмурзаева Айчүрөк Абдирашидовна, Жусупова Аида Абдуллажановна жана Айылчиева Дилара Турсуналиевна

 Табигый илимдер академиясынын 31-Москва эл аралык китеп көргөзмө-жарманкесинин Алтын медалы менен сыйланышкан;

- 2018-жылдын 5-9-сентябрында Москва шаарында Табигый илимдер академиясынын 31-Москва эл аралык китеп жарманкесинин катышуучусунун дипломуна ээ болушкан;

- монография 31-Москва эл аралык китеп жарманкесинде RAE экспозициясынын каталогуна киргизилген, (Москва, 5-9-сентябрь, 2018-ж.).

2018-жылдын 3-5-октябрында Испаниянын Барселона шаарында өткөн Европанын эң ири Fira Barcelona Grand Via көргөзмө борборунда, “LIBER BARCELONA 2018” эл аралык китеп көргөзмөсүндө, жамааттык монографиясы “ «Инвариантность в прономинальной и провербиальной парадигмах языка»  авторлору – профессор, филология илимдеринин доктору Зулпукаров Капар Зулпукарович, филология илимдеринин доктору, Атакулова Мээрим Абдукеримовна, ЖАМУнун орус филологиясы кафедрасынын доценттери Калмурзаева Айчүрөк Абдирашидовна, Жусупова Аида Абдулажановна, Айылчиева Дилара Турсуналиевна

- “LIBER BARCELONA 2018” алтын медалы менен сыйланышкан;

- “LIBER BARCELONA 2018” катышуу сертификаты менен сыйланышкан;

- “LIBER BARCELONA 2018” көргөзмөсүнүн 42 томдук каталогуна киргизилген.

«Инвариантность в прономинальной и провербиальной парадигмах языка» монографиясынын авторлору – профессор, филология илимдеринин доктору Зулпукаров Капар Зулпукарович, филология илимдеринин доктору Атакулова Мээрим Абдукеримовна, ЖАМУнун “Орус филологиясы” кафедрасынын доценттери Калмурзаева Айчүрөк Абдирашидовна, Жусупова Аида Абдулажановна, Айылчиева Дилара Турсуналиевна BOOKEXPO AMERIKA 2019 көргөзмөсүндө (АКШнын Нью-Йорк шаарында 29-31-май 2019-ж.) Табигый илимдер академиясынын дубалында көрсөтүлүп, “BOOKEXPO” көргөзмөсүнүн Табигый илимдер академиясы тарабынан

 Алтын медалы менен сыйланган   AMERIKA 2019

 Монография “BOOKEXPO AMERIKA 2019” көргөзмөсүнүн алтын медалы жана “BOOKEXPO AMERIKA 2019” көргөзмөсүнө катышуу сертификаты менен сыйланган.

1-ноябрда А.С Пушкин атындагы  мамлекеттик орус тили институтунда Эл аралык илимий конгресс башталды. Конгресстин алкагында КМШ өлкөлөрүндө орус тилин колдоо жаатындагы мыкты долбоорлор сынагынын жеңүүчүлөрүн сыйлоо аземи болуп өттү.

    ЖАМУнун орус филологиясы кафедрасынын «Некрасов жумалыгы» долбоору орус тилин жана маданиятын жайылтууга багытталган эң мыкты долбоорлордун бири деп табылды.

Конгресстин максаты - илим менен билимдин глобалдык тили, КМШ өлкөлөрүнүн маалыматтык жана санариптик мейкиндигинде этностор аралык баарлашуу тили катары орус тилинин позициясын, иштешин жана статусун ар тараптуу талкуулоо.

       Сынак жана алдыда боло турган конгресс «КМШ өлкөлөрүндөгү орус тили: абалы, иштеши, байланышы» Эл аралык илимий конгресс долбоорунун алкагында уюштурулган. А.С.Пушкин атындагы  мамлекеттик орус тили институту Россия Федерациясынын Билим берүү министрлигинин, Россия Федерациясынын Илим жана жогорку билим берүү министрлигинин колдоосу менен Кыргыз-орус славян университети жана орус-армян университети менен өнөктөштүктөө  тарабынан колго алынган.

        Съезддин уюштуруучулары сынактын жеңүүчүлөрүнө сыйлык катары Москванын тарыхый жана адабий жерлерине экскурсия өткөрүштү жана жыйынтыгында сынактын катышуучуларына эң сонун белекти — «Князь Игорь» операсын тартуулашты.

Кафедранын профессордук-окутуучулук курамынын чет өлкөлөрдөгү илимий-практикалык конференцияларга, форумдарга жана конгресстерге катышуусу.

      2016-жылдын март айында Тажикстандын Хожент шаарында филология илимдеринин кандидаты, доценттин милдетин аткаруучу А.А.Калмурзаева  жана филология илимдеринин доктору, профессор Мирзохидова М.И. орус тилинин көйгөйлөрүнө арналган конференцияда илимий баяндамаларды жасаган.

    2018-жылдын 2-декабрынан 7-декабрына чейин кафедранын окутуучулары, доценттин м.а. Жусупова А.А. жана ага окутуучу Жамашева Н.С. Сочиде өткөн 6-Эл аралык педагогикалык форумга катышты. Форумга дүйнөнүн 63 өлкөсүнөн мугалимдер келишти.

2019-жылы 3-декабрда Беларустун Минск шаарында өткөн кош тилдүүлүк көйгөйлөрү боюнча конгрессте орус филологиясы кафедрасынын доценттин милдетин аткаруучу А.А.Жусупова баяндама жасады.

       2021-жылдын ноябрь айында Казакстан шаарында өткөн КМШ өлкөлөрүндө жана чет өлкөлөрдө орус тилинин көйгөйү боюнча эл аралык конгрессте орус филологиясы кафедрасынын доценттин милдетин аткаруучу Калмурзаева А.А. баяндама жасады.       

          Кафедранын профессордук-окутуучулук курамы пандемияга байланыштуу карантин учурунда эл аралык онлайн конференцияларга, конгресстерге жана педагогикалык форумдарга активдүү катышты.

        КФУ (Казань Приволжский федералдык университети) менен тыгыз кызматташып, кафедранын окутуучулары  доценттин милдетин аткаруучу Айылчиева Д.Т., доценттин милдетин аткаруучу Жусупова А.А. жана улук окутуучу Жамашева квалификациясын жогорулатуу боюнча эки айлык курстарды аякташып, орус тилин окутуу боюнча курстарды өткөрүү укугуна сертификаттарга ээ болушту.

Кафедранын Кыргыз Республикасынын башка ЖОЖдору менен кызматташуусу

Орус филологиясы кафедрасы Кыргызстандын көптөгөн жогорку окуу жайлары менен илимий кызматташтыкты колдойт жана тыгыз байланышты түзүп келет:

 – Ош мамлекеттик университети, Ж.Баласагын атындагы КУУ, БГУ, Ж. К.Карасаева, КРСУ, атындагы КМУ. И.Арабаева, ОшТУ атындагы. М.Адышева, КУУ, Укук, бизнес жана билим берүү академиясы, БатМУ; Россия Федерациясынын жогорку окуу жайлары менен: - Алтай мамлекеттик университети, Россия мамлекеттик гуманитардык университети, Тюмень мамлекеттик университети, Москвадагы А.С Пушкин  атындагы мамлекеттик орус тили институту,  Казань (Приволжье) федералдык университети, Томск мамлекеттик университети; Өзбекстан Республикасынын жогорку окуу жайлары менен:

  -Андижан мамлекеттик университети, Фергана мамлекеттик университети, Наманган мамлекеттик университети; Казакстан Ресбубликасынын жогорку окуу жайлары менен:

-Астанадагы Н.Гумилев атындагы Евразия улуттук университети, С.Торайгыров атындагы Павлодар мамлекеттик университети.

     Орус филологиясы кафедрасы Ош шаарындагы Россотрудничество менен жана Жалал-Абад шаарындагы орус диаспорасы  В.В. Малюженко жетекчилиги астында

 активдүү иш алып барууда. Биздин өнөктөштөр бардык илимий жана коомдук иш-чараларда кафедранын туруктуу коноктору. А.Ф.Зулхарнеев жетектеген Россотрудничество,  активдүү студенттерди  жана мугалимдерди  серификаттар жана дипломдор менен сыйлашат.

550300 Филологияк билим берүү, профили орус тили жана адабияты багыты боюнча бүтүрүүчүлөрдү ишке орноштуруу

      Орус тили жана адабияты профили боюнча бүтүрүүчүлөрдү жумушка орноштуруу максатында кафедранын профессордук-окутуучулук курамы жана студенттер жыл сайын бош орундардын жарманкелерине катышышат. Бош орундардын жарманкелеринде жумуш берүүчүлөр тиешелүү адистик боюнча бош орундарды жарыялап, окуусун аяктап, жогорку билими тууралуу аттестат алгандан кийин жумуш берүүчүлөр менен жолугушуулар уюштурулат.

      Жогорку окуу жайларынын студенттери шаардагы жана райондогу орто мектептерде, гимназияларда, лицейлерде практикадан өтүшөт. Окууну аяктагандан кийин көптөгөн бүтүрүүчүлөр практиканы  өткөн окуу жайларынан чакыруу алышат. Иш  берүүчүлөр менен түз байланыш түзүлдү. Иш берүүчүлөр бакалавриат жана магистратуранын билим берүү программаларын иштеп чыгууга жана талкуулоого активдүү катышат, КМВ ЖАМУ.

 Орус филологиясы кафедрасынын окуу кабинеттери, компьютердик класстары жана окуу жабдуулары

ЖАМУнун филология факультетинде орус филологиясы кафедрасында 550300 Филология билими, профили орус тили жана адабияты  багыты боюнча билим алып жаткан студенттер үчүн сабактарды өтүүчү 8 кабинет бар. Ар бир аудитория негизги дисциплиналар боюнча окуу стенддери менен кооздолгон. Кафедранын окутуучулар жамааты сабактарды техникалык каражаттар (проектор, компьютер, интерактивдүү доска) менен жабдылган класстарда өткөрүшөт.

Кафедранын илимий ишмердүүлүгүндөгү филологиянын негизги багыттары

1. Азыркы орус тилинин актуалдуу проблемалары.

2.Түркология жана тил тарыхы.

3. Когнитивдик лингвистика.

Илимий изилдөө иштери (НИР, НИРС)

Орус филологиясы кафедрасынын профессордук-окутуучулар курамынын илимий-изилдөө иштери түзүлгөн жана бекитилген иш планына ылайык жүргүзүлөт.

Кафедранын профессордук-окутуучулук курамы жыл сайын ЖАМУнун илимий-изилдөө иштерине активдүү катышып, республикалык, аймактар аралык жана илимий-практикалык конференцияларда баяндамаларды жасап келет. Илимий макалалар жыл сайын Кыргыз Республикасында жана чет өлкөлөрдө басылып турат. Профессордук курамдын жетекчилиги астында орус тили жана адабияты профилинин студенттери ЖАМУнун жана Кыргыз Республикасынын жогорку окуу жайларынын илимий-изилдөө иштерине катышышат. Жыл сайын ЖАМУда студенттердин илимий-практикалык конференциялары, илимий семинарлары өтүп турат. Студенттер конференцияларга активдүү катышып, байгелүү орундарга ээ болушат. Студенттердин макалалары ЖАМУнун «Илим жана студент» журналында жарыяланган.

         2021-жылдын 22-ноябрынан 26-ноябрына чейин кафедранын окутуучулар жамааты улуу орус акыны Н.А. Некрасовдун 200-жылдыгына арналган «Некрасов жумалыгын» өткөргөн:

         22-ноябрь Н.Некрасовдун  чыгармалары боюнча тартылган сүрөттөрдүн жана иллюстрациялардын конкурсу өткөрүлдү,  ЖАМУнун бардык кызыккан студенттери катышты.

              23-ноябрда кафедранын окутуучулар жамааты тарабынан Н. А. Некрасовдун ырларын мыкты окуу үчүн окуу конкурсу өткөрүлдү.

24-ноябрда " Знаю ли я Н.А. Некрасова " деген темада сынак-тест болуп өттү,студенттер акындын лирикасын билүү боюнча тест тапшырышты.

25-ноябрда "19-кылымдагы орус адабиятынын руханий негиздери"аттуу Эл аралык илимий-практикалык студенттик конференция болуп өттү.  Конференцияга АнГудан (Өзбекстан), Белгород мамлекеттик университетинен (Россия) келген коноктор катышты.

Кафедранын окуу-усулдук иштери

Орус филологиясы кафедрасынын профессордук-окутуучулар курамыны тарабынан  силлабустар, лекциялар курстары жана бардык сабаактардан атайын окуу-усулдук комплекстер орус тили жана адабияты  профили  үчүн с түзүлгөн. Ай сайын илимий-методикалык семинарлар өткөрүлүп турат, ар бир жарым жылда профессордук-окутуучулук курам студенттер менен биргеликте адабий кечелерди уюштурушат. Ачык сабактар кафедранын окуу процессинин түзүлгөн графигине ылайык жүргүзүлөт. "Исток" жана "Филолог"ийримдери активдүү иштеп жатышат.   Кафедранын профессордук-окутуучулук курамы тарабынан 200дөн ашык макала жарык көрдү, 11ден ашык окуу китеби жарык көрдү.

                               Кафедранын коомдук-маданий ишмердүүлүгү

Орус филологиясы кафедрасынын профессордук-окутуучулар курамы жана кафедранын студенттери факультеттин, университеттин жана шаардын бардык коомдук иш-чараларына активдүү катышат.

Биздин студенттер шаардын жана университеттин бардык ишембиликтерине чоң жоопкерчилик менен катышышат.

Жыл сайын кафедранын окутуучулары жана студенттери өз демилгелери менен кайрымдуулук менен алектенишет жана 1-июнь Балдарды коргоо күнүнө Жалал-Абад шаарындагы балдар психоневрологиялык борборуна барышат. Балдар үчүн мектепке керектүү окуу китептери жана канцелярдык товарлар сатылып алынып, студенттик жамааттын күчү менен куттуктоо, концерттик программа даярдалууда. . 1-октябрь Карылар күнүндө студенттер жана окутуучулар жамааты кайрымдуулук миссиясы менен карылар үйүнө барышат. Карыларга жамаат концерттик программа тартуулап, майрамга карата сый тамак тартуулашууда.

Пандемия  карантин учурунда 2020-жылдын июнь айында кафедранын окутуучулар жамаатынын демилгеси менен Жалал-Абад шаардык ооруканасынын "кызыл зонасында" медицина кызматкерлери үчүн түшкү тамак уюштурулду. Ошентип, жамаат оор мезгилде дарыгерлерге жардам көрсөттү.

Орус тили жана адабияты профилинде окуган студенттер ар бир майрамда  куттуктоо баннерлерин чыгарат. Жаңы жылдык ректордук балга активдүү катышып, ЖАМУдагы бөбөктөр үчүн жаңы жылдык балатыда концерттик программа тартуулашат.

Орус филологиясы кафедрасынын профессордук-окутуучулар курамы жана  студенттери  Жалал-Абад шаарындагы орус диаспорасы менен тыгыз маданий байланышта. Россотрудничествонун башчысы А.Ф. Зулкарнеев менен биргеликте "Элдик фронт" коомдук кыймылы демилгелеген "Эскерүү оту"акциясына катышты.

Студенттерди элдик каада-салттар менен тааныштыруу жана орус элдик майрамдарынын тарыхына кызыгууну арттыруу максатында орус филологиясы кафедрасынын профессордук-окутуучулар курамы  жана студенттери "Масленица"майрамын уюштурушту.

5-июнда Б. Осмонов атындагы Жалал-Абад мамлекеттик университетинин базасында китеп көргөзмөсү жана келишимдерге кол коюу аземи болуп өттү.  А. Солженицын атындагы Орус үйү китептерди ЖАМУга белекке берди. Россотрудничестводон жана Ош шаарындагы орус үйүнөн келген конокторду ЖАМУнун ректору, профессор Усенов Кеңешбек Жумабекович тосуп алды. Ал узак мөөнөттүү конструктивдүү кызматташууга жана өнөктөштүккө чоң үмүт артарын билдирди.  Россотрудничествонун Кыргыз Республикасындагы Өкүлчүлүгү бөлүмүнүн жетекчиси Аврам Дмитрий Николаевич, Кривова Елена Викторовна филология илимдеринин кандидаты, Эл аралык жана региондор аралык кызматташтык бөлүмүнүн башчысы, Солженицын фондунун дүйнөнүн көптөгөн университеттери менен жемиштүү кызматташтыгын белгилешти жана келечекте конструктивдүү өнөктөштүккө үмүттөнөрүн билдиришти. Филология илимдеринин кандидаты, А. С. Пушкин атындагы орус тили жана адабияты мамлекеттик институтунун доценти Петривней Елена Капитоновна "А.С.Пушкиндин "Мен сени сүйдүм..." поэмасын талдоо мисалында көркөм текстти когнитивдик түшүнүү” темасында лекция окуду .

6-7-июнь, 2024-ж. Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлиги жетектеген жана Россия Федерациясынын илим жана жогорку билим берүү министрлиги Улуу классиктин 225 жылдыгына арналган "А.С.Пушкинди орус жана эне тилдеринде окуйбуз" аттуу поэтикалык телемостту, ошондой эле Кыргызстандын орус тилчилеринин Улуттук ассоциациясынын (Кыргызстандын орус тили жана адабияты мугалимдеринин коому) эмгегин өткөрдү.

  Кыргызстандын орус тилчилер Улуттук ассоциациясынын - кыргыз-орус тили жана адабияты мугалимдер коомунун башкармалыгынын мүчөлөрүнүн чогулушу болуп өттү.

Кыргызстандык орус тили жана адабияты мугалимдеринин коомго активдүү катышкандыгы үчүн (ОКПРЯЛ) ф.и.к., доц. А.А. Калмурзаева Ыраазычылык каты менен сыйланды.