ЖАМУНУН ТАРЫХЫ

Жалал-Абад мамлекеттик университети Кыргыз Республикасынын Президентинин 1993-жылдын 2-апрелиндеги Жарлыгы менен мамлекеттик окуу жайы катары электроника, энергетика, курулуш, билим берүү жана башка тармактар ​​боюнча негизги жана толук жогорку билимдүү адистерди, ошондой эле агроенер жай комплексинин адистерин даярдоону камсыз кылуу максатында ачылган.

Университет Кыргыз техникалык университетинин (мурдагы ФПИ), Жалал-Абад ветеринардык техникумунун, Жалал-Абад педагогикалык окуу жайынын, Майлуу-Суу электромеханикалык колледжинин жана Кочкор-Ата колледжинин Кара-Көл жана Таш-Көмүр кечки факультеттеринин базасында түзүлгөн.

Жалал-Абадпедагогикалыкокуу жайы1926-жылы педагогикалык техникум катары уюштурулган.Бул биздин өлкөдөгүэң биринчи жана эң ири педагогикалыкокуу жайы31миңден ашуун адисти (1926-1993) бүтүргөн.Анын бүтүрүүчүлөрүХусейнКарасаев, Гапар Айтиев, А.Исмаилов, Сабырбек Акылбеков, Жоомарт Бөкөнбаев, Жунай Мавлянов, Түмөнбай Байзаков, Нургазы Бримкулов, Темиркул Үмөталиев, Төлөн Шамшиев, Рахат Ачылова, Мухтар Борбугулов, Жунусалы Малабаев, Муса Адышев жана башка Кыргызстандын илим, маданият, адабият жана билим берүүсүнүн көрүнүктүү ишмерлери.

90-жылдардын 20-кылымында (ЖАМУга айланганга чейин) окуу жай жылына 400гө жакын башталгыч класстардын мугалимдерин, мектепке чейинки балдар мекемелеринин тарбиячыларын, дене тарбия мугалимдерин даярдаган.Окуу жайда200гөжакын окутуучуиштеген, алардын 45инбилим берүүнүн отличниктерижана жогорку категориядагы мугалимдер түзгөн.

Жалал-Абадпедагогикалыкокуужайынын көптөгөнкызматкерлери1993-жылы жабылгандан кийин ЖАМУда эмгек жолун улантып, университеттин түптөлүшүнө татыктуу салым кошушкан.(Бул тууралуу кененирээк 2003-ж. Н.Жайлообаевдин эскерүүлөр китебинин котормосунанкараңыз). Ошол эле педагогикалык окуужайы ЖАМУнунинженердик-педагогикалыкфакультетинтүзүүгөнегизболгон.

Жалал-Абад зооветеринардыктехникуму1947-жылы ачылып, айыл чарбасы үчүн 7846 адис даярдалган (1993).Адистердидаярдоону30 окутуучу алып барды, анын ичинде 2 илимдин кандидаты: Манас Бабакулов (учурда ветеринария илимдеринин доктору, билим берүү жана илим министрлигинде иштейт) жана Келдибек Исмаилов.ЗооветеринардыктехникумЖАМУнунагрардык-технологиялыкфакультетинтүзүүнүннегизиболуп калды, ал өзү кийин эки факультетти түзүүнүн негизи болуп калды.

КыргызтехникалыкуниверситетининКара-Көл кечкифакультети1963-ж.Токтогул ГЭСинин "Нарынгидроэнергокурулуш" башкармалыгынын ишканалары үчүн жогорку билимдүү адистерди даярдоо максатында уюштурулган.Факультет3,5 миң инженерди: механик-энергетик - куруучуларды даярдады. Анын бүтүрүүчүлөрүдолбоорлоо-курулуш уюмдарында, электр станцияларын курууда жана эксплуатациялоодо, башка энергетикалык ишканаларда, ошондой эле кыйраган ССР Союзунун башка өлкөлөрүндө жана алыскы чет өлкөлөрдө эмгектенишет.

Факультетте20дан ашык окутуучу болгон, алардын ичинен 3 техника илимдеринин кандидаты.Жылсайын кабыл алуу 100 абитуриентти түзгөн.Кара-Көл кечки факультетинде иштеген 3 илимдин кандидаттарынан: СооронбаевМанас – учурда жеке менчик окуу жайда эмгекенет, Сартов Таштан жана БожумбаевСарсен.Белгилей кетсек, бул факультет жогорку билим берүүнүн стандарттарына эң жакын жооп берген, Токтогул ГЭСинин энергетиктери курган Заманбап лабораториялары жана окуу аудиториялары болгон.

Кыргыз техникалык университетинин Таш-Көмүр вечерний факультетиКТУнункурамындагы эң жашфакультетболгон.Ал1990-жылы Таш-Көмүр шаарындагы Майлуу-Суу окуу-консультациялык пунктун которуу жолу менен түзүлгөн.Факультет жарандык курулуш, энергетика, химиялык технология, электрондук материалдар жана буюмдар багыттары боюнча адистерди даярдаган.Факультеттинпрофессордук-окутуучулуккурамы14адамдантурган, алардын ичинен5илимдин кандидаттарыжана доценттер. ЖАМУ түзүлгөн учурда факультеттин деканы болуп техника илимдеринин кандидаты, доцент Исабеков А. айкалыштырып иштөө боюнча доцент болуп Таш-Көмүр жарым өткөргүч заводунун директору Жумагулов Сагынбек иштеген. Ошондойэле доцент болуп Кудайназаров Ысманалы Узенович иштеген, ал ЖАМУну уюштургандан кийин окуу бөлүмүнүн башчысы болуп которулуп, кийин Кочкор-Ата ЖАМУ техникалык колледжинин директору болуп иштеген.КаримовАбдыкалыккафедра башчысы болуп иштеген, андан кийин Жалал-Абад шаарына механика кафедрасынын башчысы болуп которулган.

Майлуу-Суу электромеханикалык техникуму 1965-жылы Майлуу-Суу шаарынын ишканалары үчүн кесиптик орто билимдүү адистерди даярдоо үчүн түзүлгөн.Өз убагында техникум тарабынан жарык берүүчү техника, металл иштетүү багыттары боюнча 4 миңден ашуун адис даярдалган.Техникумдундиректоруболуп Ушкаренко Валентина Георгиевна жана директордун орун басары болуп Оморов Анарбек Бакирович эмгектенген.В. Г. Ушкаренкопенсиягачыкканданкийин көп убакыт бою Майлуу-Суу электротехникалык колледжин Оморов Анарбек жетектеген.

Кочкор-Ата электрондук приборлор техникуму1981-жылы СССРдин электрондук өнөр жай министрлигинин буйругу менен электроника жана микроэлектроника багыттары боюнча адистерди даярдоо үчүн түзүлгөн жана Кыргызстандагы бул багыттагы адистерди даярдоочу жалгыз окуу жай болгон.Техникумдунматериалдык-техникалык, окуу-методикалык базасы жана540 орундуу жатаканасыболгон.Техникумдун ачылышына жана материалдык-техникалык базасынын түзүлүшүнө анынбиринчи директоруАбдыбакыМамановдунэмгегизор.

ЖАМУнун материалдык-техникалык базасынын ачылышына, кийин анын түптөлүшүнө техника илимдеринин доктору, ошол кезде Ош технологиялык университетинин проректору, азыркы Бишкек финансы-экономикалык академиясынын ректору болуп иштеген профессор Мавлянов Абдрахман Суванкулович чоң салымкошкон.

Университеттиачууда, анын материалдык - техникалык базасын түзүүдө, университеттин чакырылган окутуучуларын турак - жай менен камсыздоодо облустун мамлекеттик администрациясынын башчысы-губернатор Тагаев Абдыжапар Абдыкааровичтин, эл депутаттарынын облустук кеңешинин төрагасы Калматов Тойгонбай Закировичтин, Жалал-Абад шаарынын мэри Исманов Касым Мадаминовичтин жана облустун мамлекеттик администрациясынын аппарат башчысы Абылов Нуралынын түздөн-түз жардамы чоң роль ойноду.

Кыргызстандын биринчи Президенти А. А. Акаевдин ЖАМУнун жаралышынакошкон салымынбелгилебейкоюугаболбойт.А. Акаевдин Кыргызстандын тарыхында жана өнүгүүсүндө ролу эки ача болгону менен, ЖАМУнун ачылышына өзүнүн оң салымын кошконун танууга болбойт.

Белгиленгендей, 2-апрель 1993-жылы Кыргыз Республикасынын Президентинин "Жалал-Абад шаарында мамлекеттик университетти ачуу жөнүндө"жарлыгы чыккан.

Жалал-Абад шаарында мамлекеттик университеттин ачылышыноблустун жашоочулары чоң кубаныч менен кабыл алышты.5 - апрель 1993-жылы Жалал-Абад шаарында Жалал-Абад мамлекеттик университетинин ачылышына арналган салтанаттуу жыйын болуп өттү.Жыйынгавице-премьер министр Абдыганы Эркебаев, Жалал - Абад облусунун губернатору Абдыжапар Тагаев, эл депутаттарынын облустук кеңешинин төрагасы Тойгонбай Калматов, Кыргыз Республикасынын эл депутаты Эргеш Төрөбаев, Жалал-Абад шаарынын акими Касым Исманов жана башкалар катышты.Алар облус тургундарын жогорку окуу жайдын ачылышы менен куттуктап, жаңы ачылган университетке ийгилик каалашты.

ПрезиденттинЖарлыгынишкеашырууүчүн Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн токтому 10-май, 1993 - ж.өз кезегинде өкмөттүн токтомун аткаруу үчүн 14-май, 1993-жыл.ал эми постлад 163/1 элдик билим берүү министринин буйругу чыккан (ал кезде азыркы билим берүү жана илим министрлиги элге билим берүү министрлиги деп аталган).Бул буйруккаылайык, Жалал-Абад мамлекеттик университетинде жогорку билимдүү адистерди энергетика, электроника, айыл чарба, текстиль жана жеңил өнөр жай, педагогика, тамак-аш технологиясы, химиялык материалдар жана электроника буюмдары багытында даярдоого уруксат берилди.1993/94 окуу жылына 635 студентти кабыл алууга уруксат берилген, алардын ичинен 510у күндүзгү окуу формасы боюнча.

27-май1993 - ж.билим берүү министринин буйругу менен ЖАМУнун алгачкы жетекчилери: ректор - техника илимдеринин доктору, профессор Бримкулов Улан Нургазиевич; окуу иштери боюнча проректор - техника илимдеринин кандидаты, доцент Жайлообаев Нурмат Жайлообаевич; илимий иштер боюнча проректор-техника илимдеринин доктору, профессор Кыдыралиев Сабыржан Кыдыралиевич болуп дайындалган.

Андан кийинки ректорлор:

Бекболотов Турсунбек Бекболотович – техника илимдеринин доктору, профессор, 1996-1999-жж ректор.

Алыбаев Курманбек Сарманович – физика-математика илимдеринин доктору, профессор, 1999-2000жж ректор.

Бөкөшов Жамгырбек Бөкөшович – филология илимдеринин доктору, профессор, 2000-2005-жж ректор.

Аширалиев Абдиумаматкадыр – техника илимдеринин доктору, профессор, 2005-2008 – 2010-2011-жж ректор.

Кененсариев Ташмамбет Кененсариевич – тарых илимдеринин доктору, профессор, 2008-2010-жж ректор.

Абдрашев Акунжан Бакасович – саясий илимдеринин доктору, профессор, 2011-2016-жж ректор.

Усенов Кенешбек Жумабекович – техника илимдеринин доктору, профессор, 2016-жылдан бери ректор.